Στα πλαίσια ενημερωτικών δελτίων που εκδίδει η Ευρωπαϊκή Ένωση, παραθέτουμε τη περίληψη του δελτίου που εκδόθηκε τον Δεκέμβριο του 2020 και αφορά τις Προοπτικές της Αγροτικής Παραγωγής στην Ευρωπαϊκή Ένωση την χρονική περίοδο 2020-2030. Το πλήρες ενημερωτικό δελτίο στην Αγγλική γλώσσα μπορείτε να το βρείτε εδώ.
 
Συνοπτικά αναμένονται οι παρακάτω προβλέψεις για την χρονική περίοδο 2020 έως 2030:
 
Γενικές τάσεις: 
Ο αντίκτυπος της κρίσης λόγω της νόσου COVID-19 στις αγορές τροφίμων παρέμεινε περιορισμένος χάρη στην ανθεκτικότητα της τροφικής αλυσίδας. H συγκεκριμένη κατάσταση φαίνεται να ενισχύει ορισμένες προϋπάρχουσες τάσεις, παρά μια πλήρη αναθεώρηση του συστήματος τροφίμων. Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα αποτελεί η αύξηση των πωλήσεων τροφίμων στο ηλεκτρονικό εμπόριο, η μεγαλύτερη ζήτηση για τοπικά παραγόμενες τροφές και οι μικρές αλυσίδες διάθεσης τροφίμων. Η διατροφική αξία των τροφίμων, η προέλευση τους και οι ανησυχίες για την υγεία του καταναλωτή των τροφίμων θα αποτελούν σημαντικούς παράγοντες μεταξύ των παραγόντων επιλογής τροφίμων για τους καταναλωτές. Σημαντικό ρόλο θα διαδραματίζει, επίσης, το περιβάλλον και η κλιματική αλλαγή.
 
Η αύξηση αροτραίων καλλιεργειών στην Ε.Ε. αναμένεται να είναι περιορισμένη. Ο ανταγωνισμός για γη (π.χ. χρήση γης για την κατασκευή αστικών κέντρων κ.α.), σε συνδυασμό με την επέκταση δασικών εκτάσεων και βοσκοτόπων, θα περιορίσει την διαθέσιμη γη για αροτραίες καλλιέργειες. Από την άλλη πλευρά, οι βελτιωμένες γεωργικές πρακτικές και η συνεχής έρευνα και ανάπτυξη θα υποστηρίξουν την αύξηση των αποδόσεων. Η ψηφιοποίηση θα βρίσκεται όλο και περισσότερο στον πυρήνα α) της αύξησης των αποδόσεων της παραγωγικότητας, β) των βελτιωμένων συνθηκών εργασίας και γ) των υψηλών περιβαλλοντικών προτύπων.
 
Καταναλωτικές τάσεις:
Στα τρόφιμα ζωικής προέλευσης η παραγωγή γάλακτος στην Ε.Ε. μπορεί να αυξηθεί πιο αργά από ότι στο παρελθόν, με την αυξανόμενη παρουσία μη συμβατικών συστημάτων παραγωγής γάλακτος (π.χ. χρήση βοσκοτόπων, χρήση ζωοτροφών χωρίς ΓΤΟ, βιολογικά παραγόμενο γάλα). Ωστόσο, η ΕΕ θα παραμείνει ο μεγαλύτερος εξαγωγέας γαλακτοκομικών προϊόντων. Στα κρέατα, οι καταναλωτές πιθανόν να προτιμήσουν περισσότερο κρέας πουλερικών, καθώς θεωρείται ότι είναι πιο υγιεινό από το χοίρειο κρέας και το βόειο κρέας αλλά και πιο βολικό στην παρασκευή του φαγητού.
 
Στις εξειδικευμένες καλλιέργειες, η ευαισθητοποίηση για την υγεία και οι τάσεις ευκολίας θα οδηγήσουν σε αυξανόμενη ζήτηση για φρούτα και λαχανικά. Η προτίμηση των καταναλωτών για αφρώδη οίνο και κρασί με χαμηλότερη περιεκτικότητα σε αλκοόλ θα μπορούσε να περιορίσει την μείωση της κατανάλωσης κρασιού. Στον τομέα του ελαιολάδου, οι μη παραγωγικές χώρες της Ε.Ε. και οι εξαγωγικές αγορές θα αυξήσουν την παρουσία τους και θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο για την ισορροπία της αγοράς ελαιολάδου.
 
1.    Αροτραίες καλλιέργειες: Η συνολική γεωργική έκταση της Ε.Ε. προβλέπεται να μειωθεί ελαφρώς, κυρίως λόγω της μείωσης των εκτάσεων για παραγωγή σιτηρών και των εκτάσεων καλιέργειας ελαιούχων σπόρων. Αντίθετα, αναμένεται να αυξηθεί η χρήση γης για καλλιέργειες βοσκοτόπων, ζωοτροφών και πρωτεϊνών. Η περιοχή που προορίζεται για την βιολογική γεωργία εκτιμάται ότι επίσης θα αυξηθεί και θα φθάσει το 10% της συνολικής γεωργικής γης έως το 2030.
 
2.    Δημητριακοί καρποί: Η συνολική παραγωγή δημητριακών στην ΕΕ, χάρη στην αύξηση των αποδόσεων, αναμένεται να παραμείνει σταθερή στα 277 εκατομμύρια τόνους. Τα καλύτερα συστήματα εναλλαγής καλλιεργειών, η βελτιωμένη διαχείριση του εδάφους και η αυξημένη χρήση των εργαλείων υποστήριξης αποφάσεων εκτιμάται ότι θα ενισχύουν τις αποδόσεις. Οι εκτάσεις για την καλλιέργεια κριθαριού και σιταριού προβλέπεται ότι θα μειωθούν, ενώ οι εκτάσεις για την καλλιέργεια αραβοσίτου εκτιμάται ότι θα αντισταθμίσουν την συγκεκριμένη μείωση, λόγω της ζήτησης του αραβοσίτου για την παρασκευή ζωοτροφών. Η οικιακή χρήση δημητριακών καρπών, εκτιμάται ότι επίσης θα σταθεροποιηθεί στα 260 εκατομμύρια τόνους. 
Στο εμπόριο, η θέση των εξαγωγών σε σιτηρά της Ε.Ε. αναμένεται να ενισχυθεί α) χάρη στην σύγκλιση των τιμών της Ε.Ε. με τις τιμές σε παγκόσμιο επίπεδο και β) λόγω της εγγύτητας της Ε.Ε. με τις εισαγωγικές αγορές, κυρίως της περιοχή της Μεσογείου και της υποσαχάριας Αφρικής. 
 
3.    Ελαιούχοι σπόροι: Η μείωση της έκτασης καλλιέργειας της ελαιοκράμβης αναμένεται να επιβραδυνθεί, λόγω της αξίας της στα συστήματα εναλλαγής καλλιεργειών (αμειψισπορά) και την σταθερή ζήτηση για το έλαιο της. Η συνολική παραγωγή ελαιούχων σπόρων στην ΕΕ αναμένεται να αυξηθεί ελαφρά χάρη στην αύξηση της παραγωγής ηλίανθου και σόγιας. Σε συνδυασμό με την περιορισμένη αύξηση των εισαγωγών ελαιούχων σπόρων, οι ποσότητες θραύσης αυτών αναμένεται να παραμείνουν συνολικά σταθερές, λόγω της διαρκούς ζήτησης της Ε.Ε. σε έλαιο προερχόμενο από ελαιούχους σπόρους. Η κατανάλωση φυτικών ελαίων (συμπεριλαμβανομένου του φοινικέλαιου) προβλέπεται να μειωθεί, λόγω της μείωσης των εισαγωγών φοινικέλαιου για μη διατροφικές χρήσεις.
 
4.    Καλλιέργειες πρωτεϊνών: Προβλέπεται ισχυρή ανάπτυξη για τις καλλιέργειες πρωτεϊνών της Ε.Ε. Η παραγωγή οδηγείται από μια μεγάλη αύξηση των καλλιεργούμενων εκτάσεων καθώς και της βελτίωσης των αποδόσεων. Η ισχυρή ζήτηση για καινοτόμα φυτικά πρωτεϊνικά προϊόντα αλλά και για πιο τοπικά παραγόμενες πηγές πρωτεϊνών θα οδηγήσει σε αύξηση της κατανάλωσης κατά 30%.
 
5.    Ζωοτροφές: Η ζήτηση για ζωοτροφές από αροτραίες καλλιέργειες προβλέπεται να μειωθεί ελαφρά, κυρίως λόγω της μείωσης της παραγωγής χοιρείου κρέατος στην ΕΕ. Η διαφοροποίηση των συστημάτων παραγωγής ζώων και γαλακτοκομικών προϊόντων ενδέχεται να αυξήσει την ζήτηση για βιολογικές ζωοτροφές, για μη γενετικά τροποποιημένες (non GMO) ζωοτροφές, για ζωοτροφές προερχόμενες από βοσκοτόπους και ζωοτροφές από βραχύτερες αλυσίδες εφοδιασμού. Οι τιμές των ζωοτροφών πρόκειται να μειωθούν βραχυπρόθεσμα λόγω του αναμενόμενου χαμηλότερου κόστους μεταφοράς.
 
6.    Βιοκαύσιμα: Τα βιοκαύσιμα επηρεάζονται, επίσης, από την μείωση της ζήτησης τους η οποία προκαλείται λόγω της νόσου COVID-19. Μεσοπρόθεσμα, η ζήτηση τους θα περιοριστεί ακολουθόντας την μείωση της χρήσης των συμβατικών τύπων καυσίμων. Ωστόσο, η αύξηση των ποσοστών ανάμειξης συμβατικών τύπων καυσίμων με βιοκαύσιμα θα μετριάσει την μείωση χρήσης τους. Οι περιορισμοί στην χρήση φοινικέλαιου για βιοντίζελ αναμένεται να μειώσουν σημαντικά την προσφορά αυτής της πρώτης ύλης. Η παραγωγή αιθανόλης προβλέπεται να παραμείνει σταθερή συνολικά μεσοπρόθεσμα, ενώ η παραγωγή προηγμένων βιοκαυσίμων (π.χ. καύσιμα από φύκη, από απόβλητα κ.α.) αναμένεται να αυξηθεί.
 
1.    Κρέας: Η βιωσιμότητα αναμένεται να διαδραματίσει το σημαντικότερο ρόλο στις αγορές κρέατος της ΕΕ, τόσο μεταξύ παραγωγών όσο και καταναλωτών. Βραχυπρόθεσμα, η παγκόσμια κατάσταση των ασθενειών, όπως π.χ. α) η έξαρση κρούσματων και η μετέπειτα ανάκαμψη από την Αφρικανική Πανώλη των Χοίρων (ASF) στην Ασία και β) η τρέχουσα πανδημία COVID-19, προκαλούν μεγάλη αβεβαιότητα όσον αφορά την παγκόσμια ζήτηση κρέατος. Καθώς α) οι καταναλωτικές διατροφικές συνήθειες, β) οι ανησυχίες για την υγεία και γ) οι τάσεις ευκολίας των καταναλωτών (π.χ.: έτοιμα παρασκευάσματα κρέατος) αλλάζουν, η κατά κεφαλήν κατανάλωση κρέατος στην Ε.Ε. αναμένεται να μειωθεί κατά 1,1 κιλά σε 67,6 κιλά έως το 2030.
 
Ειδικότερα ανά είδος ζώου προβλέπονται:
1.    Βόειο κρέας: Μετά την πτώση της αγέλης βοοειδών στην Ε.Ε., η παραγωγή βοείου κρέατος αναμένεται, επίσης, να συνεχίσει να μειώνεται, παρά τις μέτριες προοπτικές εξαγωγών και τις ελαφρώς μειωμένες τιμές των ζωοτροφών. Η κατανάλωση βοείου κρέατος στην Ε.Ε. εκτιμάται ότι θα μειωθεί κατά 0,9 kg κατά κεφαλήν. Οι εξαγωγικές ευκαιρίες ενδέχεται να βελτιωθούν μεσοπρόθεσμα. Οι εισαγωγές ενδέχεται, επίσης, να αυξηθούν αργά. 
 
2.    Αιγοπρόβειο κρέας: Η παραγωγή και η κατανάλωση αιγοπροβάτων στην Ε.Ε. αναμένεται να παραμείνουν σταθερές. Οι εξαγωγές ζώντων ζώων αναμένεται να μειωθούν, ενώ οι εισαγωγές πρόβειου κρέατος εκτιμάται ότι θα παραμείνουν σταθερές. 
 
3.    Χοίρειο κρέας: Οι περιβαλλοντικές ανησυχίες, ο κίνδυνος Αφρικανικής Πανώλης των χοίρων (ASF) και οι αλλαγές στις προτιμήσεις των καταναλωτών ενδέχεται να περιορίσουν την παραγωγή χοιρείου κρέατος στην Ε.Ε. Η ισχυρή διεθνής ζήτηση και οι υψηλές τιμές μείωσαν την εγχώρια κατανάλωση πρόσφατα, θέτοντας μια παρόμοια μεσοπρόθεσμη τάση. Όσον αφορά τις εξαγωγές, η Ε.Ε. θα πρέπει να συνεχίσει να είναι κυρίαρχος προμηθευτής, αλλά δεν αναμένεται να ανακάμψει στα επίπεδα ρεκόρ του 2019-2020.
 
4.    Κρέας κρεοπαραγωγών ορνιθίων: Η ζήτηση της Ε.Ε. για κρέας πουλερικών προβλέπεται να αυξηθεί σταθερά καθώς οι καταναλωτές το βλέπουν ως ένα υγιές και βιώσιμο προϊόν. Η παραγωγή πουλερικών αναμένεται να είναι η μόνη κατηγορία κρέατος που θα αναπτυχθεί. Οι εξαγωγές εκτιμάται ότι θα συνεχίσουν να επωφελούνται από την αξιοποίηση συγκεκριμένων τμημάτων του σφάγιου που θα περιέχουν και κόκκαλο (π.χ. φτερούγες, μισό κοτόπουλο κ.α.), ενώ οι εισαγωγές αναμένεται να αυξηθούν. 
 
7.    Γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα: Εκτιμάται ετήσια αύξηση της παραγωγής γάλακτος στην ΕΕ (0,6%) στην περίοδο της μεσοπρόθεσμης πρόβλεψης 2020-2030. Ο συγκεκριμένος τομέας, πιθανότατα, θα βελτιώσει περαιτέρω τις πρακτικές των συστημάτων εκτροφής ζώων, εστιάζοντας κυρίως στην καλή διαβίωση των ζώων μέσω μέτρων για την πρόληψη ασθενειών και τραυματισμών. Τα μη συμβατικά συστήματα παραγωγής γάλακτος αναμένεται να αυξηθούν και να αποτρέψουν μια σημαντική μείωση της αγέλης γαλακτοπαραγωγής (-7% σε σύγκριση με τον μέσο όρο 2018-2020). Συγκεκριμένα, το μερίδιο της βιολογικής παραγωγής γάλακτος αναμένεται να φθάσει το 10% το 2030 (3,5% το 2018). Οι αποδόσεις θα μπορούσαν να συνεχίσουν να αυξάνονται, αν και με χαμηλότερο ρυθμό από ό, τι στο παρελθόν, με αυξημένο κατακερματισμό των συστημάτων παραγωγής. Η μεγαλύτερη διάρκεια ζωής των ζώων, η υψηλότερη δέσμευση ρύπων άνθρακα και η καλύτερη διαχείριση της κοπριάς είναι μεταξύ των παραγόντων που είναι πιθανό να μειώσουν τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου (GHG) ανά κιλό γάλακτος που παράγεται έως το 2030. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η αύξηση του πληθυσμού, του εισοδήματος και η επέκταση της αστικοποίησης ενδεχομένως να αυξήσουν την παγκόσμια ζήτηση εισαγωγής γαλακτοκομικών προϊόντων. Η ΕΕ εκτιμάται ότι θα παραμένει ο μεγαλύτερος εξαγωγέας γαλακτοκομικών προϊόντων στον κόσμο. Το μεγαλύτερο μερίδιο της αύξησης της παραγωγής γάλακτος της ΕΕ κατευθύνεται για την παρασκευή τυριού, τόσο για την εγχώρια όσο και στην παγκόσμια ζήτηση. 
Ο ορός γάλακτος εκτιμάται να επωφεληθεί από την αύξηση της παραγωγής τυριών και να αξιοποιηθεί περισσότερο χάρη στην συνεχιζόμενη αλλαγή στην χρήση του από την βιομηχανία τροφίμων. Η επιβράδυνση της μείωσης της κατανάλωσης γάλακτος στην Ε.Ε. εκτιμάται ότι θα υποστηρίξει την παραγωγή φρέσκων γαλακτοκομικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων νέων προϊόντων που θα κερδίζουν το ενδιαφέρον των καταναλωτών. 
Η αγορά βουτύρου της Ε.Ε. πρόκειται να ενισχυθεί λόγω των προβλεπόμενων σταθερών τιμών. Επίσης, η αγορά βουτύρου θα ενισχυθεί λόγω α) της πώλησης του όχι μόνο στις εταιρείες τροφίμων αλλά και απευθείας μέσω του λιανικού εμπορίου στον καταναλωτή αλλά και β) λόγω της αύξησης των εξαγωγών. Η παραγωγή γάλακτος σε μορφή σκόνης εκτιμάται, επίσης, ότι θα ενισχυθεί εξαιτίας της συμμετοχής του τόσο σε προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας όσο και σε βασικά προϊόντα. Επίσης, στην περίπτωση του αποβουτυρομένου γάλακτος σε σκόνη, αναμένεται να αυξηθεί η εξαγωγική ζήτηση στην Ασία και την Αφρική.
 
8.    Γεωργικό εισόδημα: Το γεωργικό εισόδημα της Ε.Ε. αναμένεται να αυξηθεί λόγω του αυξανόμενου όγκου παραγωγής και της ανατίμησης των τιμών. Η φυτική παραγωγή αναμένεται να αυξηθεί ταχύτερα (1,9% ετησίως) συγκριτικά με την ζωική παραγωγή (0,9% ετησίως). Ωστόσο, το κόστος παραγωγής προβλέπεται να αυξηθεί με παρόμοιο ρυθμό και η αύξηση του ονομαστικού εισοδήματος εκτιμάται ότι θα περιοριστεί στο 1% ετησίως. Το πραγματικό εισόδημα ανά εργαζόμενο αναμένεται να αυξηθεί κατά 0,5% ετησίως. 
 
9.    Εργατικό δυναμικό: Η μείωση του εργατικού δυναμικού λόγω των διαρθρωτικών αλλαγών σε επίπεδο Ε.Ε. αναμένεται να μειωθεί στο 1% ετησίως. Αυτό οφείλεται κυρίως στην τεχνολογική πρόοδο σε μηχανήματα και εξοπλισμό. Εκτιμάται ότι ένα ευρύτερο φάσμα εργαζομένων θα εισέρθει στον τομέα της γεωργίας και στον τομέα των διαχειριστών γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Επίσης, θα συμβούν αλλαγές στην φύση των εργασιών των γεωργών/κτηνοτρόφων λόγω της τεχνολογικής προόδου των μηχανημάτων και του εξοπλισμού. Επιπλέον, σημαντική θα είναι η τεχνολογία ως μέσο στήριξης στην λήψη καλύτερων αποφάσεων. 
 
Σημειώσεις: Η παρούσα μεσοπρόθεση πρόβλεψη (εύρος ετών 2020 έως 2030) έγινε με βάση την Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 κρατών μελών, λαμβάνοντας υπόψη μόνο τις επικυρωμένες συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου.