των Prof. Bruno Gonzalez-Zorn, DVM, PhD Professor of Animal Health at the Veterinary Faculty in the Complutense University in Madrid και Gabriel Moyano Ortega, DVM, MSc in Animal Production and Health - Ισπανία

Αντιμικροβιακή ανθεκτικότητα: ο ρόλος της ζωικής παραγωγής

Γιατί η ανθεκτικότητα στα αντιμικροβιακά είναι πιο σημαντική τα τελευταία χρόνια; Ποια είναι η ευθύνη της ζωικής παραγωγής; Είναι δυνατή η μεταφορά αντοχής στα αντιμικροβιακά από τα ζώα στον άνθρωπο και αντίστροφα; Μπορεί το κρέας να περιέχει αντίσταση ακόμα και χωρίς να έχει υπολείμματα αντιμικροβιακών;

Οι ειδικοί απαντούν:

Γιατί η ανθεκτικότητα στα αντιμικροβιακά είναι πιο σημαντική τα τελευταία χρόνια;

Αυτό οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Ήταν μόνο θέμα χρόνου. Στο εργαστήριό μας, αντιμετωπίζουμε την αντιμικροβιακή αντοχή για περισσότερο από δέκα χρόνια. Η χρήση, η κακή χρήση και η κατάχρηση αντιβιοτικών, τόσο στην ιατρική όσο και στην κτηνιατρική, τις τελευταίες δεκαετίες, έχει προωθήσει την ταχεία αύξηση των επιπέδων αντίστασης, καθώς και την εμφάνιση νέων μηχανισμών και πολυδύναμων βακτηρίων που μπορούν ακόμη και να είναι ανθεκτικά σε όλα τα γνωστά αντιβιοτικά. Ταυτόχρονα, και λόγω διαφόρων περιστάσεων, ο κλάδος δεν έχει επικεντρώσει τις προσπάθειές του στην αναζήτηση νέων αντιβιοτικών τις τελευταίες δεκαετίες.

Το φαινόμενο αυτό έχει ως αποτέλεσμα περισσότερους από 25.000 θανάτους στην ΕΕ κάθε χρόνο και σχετικό κόστος περίπου 1,5 δισεκατομμυρίων ευρώ. Το 2014, αναγνωρίστηκε ήδη ως μία από τις κύριες απειλές για την ανθρώπινη υγεία παγκοσμίως και τον Σεπτέμβριο του 2016, ο ΟΗΕ κήρυξε ομόφωνα την αντιμικροβιακή αντοχή ως μία από τις κύριες προειδοποιήσεις για την υγεία παγκοσμίως.

Ποια είναι η ευθύνη της ζωικής παραγωγής;

Η ευθύνη της βιομηχανίας ζωικής παραγωγής είναι δύσκολο να προσδιοριστεί ποσοτικά. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι τα αντιβιοτικά θα επιλέγουν πάντα ανθεκτικά βακτήρια. Μετά από αυτό το αξίωμα, η μείωση της αντιμικροβιακής χρήσης είναι ο τρόπος για να καθυστερήσει η εμφάνιση αντοχής σε αυτά. Αυτό γίνεται σε ορισμένες χώρες, τόσο στην ιατρική όσο και στην κτηνιατρική. Ο χρόνος για κατηγορίες έχει περάσει και έχει δοθεί θέση σε μια εποχή όπου όλοι οι παράγοντες που εμπλέκονται στη χρήση αντιβιοτικών αγωνίζονται μαζί. Ο κόσμος της ζωικής παραγωγής πρέπει να δεσμευτεί στη μείωση της χρήσης των αντιβιοτικών, να τα χρησιμοποιήσει πιο αποτελεσματικά και να προωθήσει πρακτικές που βελτιώνουν την υγεία και την καλή διαβίωση των ζώων καθώς και τα μέτρα βιοασφάλειας στις εκμεταλλεύσεις.

Είναι δυνατή η μεταφορά αντιμικροβιακής αντοχής από τα ζώα στον άνθρωπο και αντίστροφα;

Φυσικά, και γι 'αυτό είναι τόσο σημαντικό να αγωνιστούμε μαζί. Μειώνοντας μόνο τη χρήση αντιβιοτικών, θα μειώσουμε τον κίνδυνο. Τον Απρίλιο του 2017 δημοσιεύσαμε ένα άρθρο που περιγράφει για πρώτη φορά στον κόσμο την παρουσία ενός ανθρώπινου παθογόνου παράγοντα που έχει προσαρμοστεί ώστε να ζει σε σκύλους και είναι ανθεκτικό στην Tigecycline, ένα αντιβιοτικό που χρησιμοποιείται ως έσχατη λύση στην ιατρική και δεν χρησιμοποιείται στην κτηνιατρική. Αυτό υπογραμμίζει τη σημασία της αμοιβαίας μάχης, καθώς η κτηνιατρική πρακτική - τόσο στα εκτρεφόμενα ζώα όσο και στα κατοικίδια ζώα - επηρεάζει έμμεσα την ιατρική του ανθρώπου και με τον ίδιο τρόπο η ιατρική πρακτική επηρεάζει τα ζώα. Πρέπει να επισημανθεί ότι τα ανθρώπινα όντα είναι υπεύθυνα για τη σωστή χρήση τόσο των αντιβιοτικών που συνταγογραφούμε όσο και των αντιβιοτικών που μας συνταγογραφούνται και ότι τα ζώα εξαρτώνται από τις αποφάσεις μας.

Μπορεί το κρέας να περιέχει αντίσταση ακόμα και χωρίς να έχει αντιμικροβιακά υπολείμματα;

Τα περισσότερα τρόφιμα δεν είναι αποστειρωμένα και συνεπώς περιέχουν βακτήρια με DNA, τα οποία μπορούν να κωδικοποιήσουν γονίδια αντιμικροβιακής αντοχής. Όσον αφορά το κρέας, θα εξαρτηθεί από το χειρισμό που υποβλήθηκε κατά τη διάρκεια της παραγωγικής διαδικασίας, λαμβάνοντας πάντοτε υπόψη τον παράγοντα κινδύνου που απορρέει από τα πιθανά υψηλά επίπεδα αντίστασης που υπάρχουν στις εκμεταλλεύσεις προέλευσης. Όσον αφορά την ποσοτικοποίηση, επί του παρόντος επεξεργαζόμαστε το θέμα αυτό. Στο πρόγραμμα EFFORT αναλύουμε δείγματα κρέατος διαφορετικής προέλευσης για να μελετήσουμε τα επίπεδα των βακτηρίων και τα γονίδια αντίστασης που περιέχουν. Αυτό θα παράσχει τις απαραίτητες πληροφορίες για την εκτίμηση της πιθανής παρουσίας γονιδίων αντίστασης στα τρόφιμα.

Ποια είναι η πιθανότητα να μεταδοθεί η αντίσταση στους ανθρώπους;

Πρέπει ακόμα να αποκτήσουμε περισσότερες γνώσεις και να διεξαγάγουμε περαιτέρω έρευνα για να αποκτήσουμε περισσότερα δεδομένα, τα οποία θα μας επιτρέψουν να καθορίσουμε τα επίπεδα μετάδοσης. Θα εξαρτηθεί κυρίως από συγκεκριμένες περιπτώσεις και την ατομική ευαισθησία. Θα εξαρτηθεί επίσης από τον μικροοργανισμό που μεταφέρει τους παράγοντες αντίστασης, τη μολυσματικότητα ή την ικανότητά του να αποικίζει και να προσαρμόζεται.

Είναι πιθανό η χρήση σε ζώα αντιμικροβιακών ουσιών που δεν χρησιμοποιούνται στην ιατρική να ευνοεί την αντοχή στα αντιβιοτικά στα ανθρώπινα παθογόνα και αντίστροφα;

Θα εξαρτηθεί από κάθε περίπτωση. Όσον αφορά την enrofloxacin, για παράδειγμα, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία: τα ανθεκτικά σε enrofloxacin βακτήρια είναι επίσης ανθεκτικά στις φθοριοκινολόνες που χρησιμοποιούνται στον άνθρωπο, όπως η σιπροφλοξασίνη ή η λεβοφλοξασίνη, οι οποίες χρησιμοποιούνται ευρέως στην ιατρική για τη θεραπεία σύνθετων λοιμώξεων του ουροποιητικού ή του αναπνευστικού συστήματος. Παρά τη μεγάλη διαθέσιμη ποσότητα αντιβιοτικών, μπορούν να ταξινομηθούν σε μικρό αριθμό οικογενειών που μοιράζονται, μεταξύ άλλων, την κύρια δομή και τον τρόπο δράσης τους.
Τα γονίδια αντιμικροβιακής αντοχής μπορούν να ομαδοποιηθούν σε ομάδες ανθεκτικότητας έναντι των διαφορετικών οικογενειών. Είναι κοινό ότι ένα μόνο γονίδιο παρέχει ανθεκτικότητα έναντι ενός μεγάλου αριθμού αντιβιοτικών που ανήκουν στην ίδια οικογένεια. Για παράδειγμα, οι κεφαλοσπορίνες τρίτης γενιάς που χρησιμοποιούνται στα νοσοκομεία ευνοούν την αντοχή σε άλλα μέλη της οικογένειας των β-λακταμών, όπως η αμοξικιλίνη και η πενικιλίνη, που χρησιμοποιούνται συχνά στην κτηνιατρική. Με τον ίδιο τρόπο, η χρήση της enrofloxacin, μιας φθοριοκινολόνης, σε χοίρους μπορεί να ευνοήσει την αύξηση της ανθεκτικότητας έναντι της ciprofloxacin.

Πώς μπορεί να μειωθεί η αντιμικροβιακή αντοχή;

Τα στρατηγικά σχέδια που ορίζονται από διάφορες υπηρεσίες φαρμάκων απεικονίζουν σαφώς τους 6 βασικούς πυλώνες της καταπολέμησης της μικροβιακής αντοχής:

Το επίπεδο κατανάλωσης αντιβιοτικών πρέπει να είναι γνωστό.
Διαφάνεια πρώτα και κύρια.
Το επίπεδο αντίστασης πρέπει να είναι γνωστό.
Η έρευνα είναι απαραίτητη για την εξεύρεση νέων τρόπων καταπολέμησης της αντιμικροβιακής αντοχής.
Πρέπει να προωθηθούν εναλλακτικές λύσεις για τη χρήση αντιβιοτικών, βελτιώνοντας σαφώς τη διαχείριση των εκμεταλλεύσεων.
Τέλος, οι επαγγελματίες της κατάρτισης και η ευαισθητοποίηση στην κοινωνία είναι βασικός παράγοντας για την αντιμετώπιση αυτής της πανδημίας.
Υπήρξε μια ανάκαμψη στον τρόπο με τον οποίο γίνεται αντιληπτό το πρόβλημα σε πολλές από τις χώρες όπου η παραγωγή χοίρων είναι σχετική βιομηχανία. Ορισμένες χώρες έχουν αρχίσει να λαμβάνουν μέτρα για τη μείωση της μικροβιακής αντοχής. Αναμένεται ότι, βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα, θα αυξηθούν οι ειδικές απαιτήσεις από τον λιανοπωλητή, τους μεταποιητές κ.λπ. για τη μείωση της χρήσης αντιβιοτικών. Η δέσμευση της βιομηχανίας χοιριδίων θα αποτελέσει σίγουρα ένα βασικό στοιχείο για τη βελτίωση αυτής της παραμέτρου. Λαμβάνοντας υπόψη τον επαγγελματισμό της βιομηχανίας και το πόσο σημαντικό είναι για τον καταναλωτή όλα όσα σχετίζονται με την ασφάλεια των τροφίμων, αναμφίβολα θα σημειωθεί σημαντική πρόοδος στη μείωση της αντιμικροβιακής αντοχής.