Η ΕΕ κατήγγειλε στις 8 Απριλίου στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) τη ρωσική απαγόρευση εισαγωγών χοίρων, νωπού χοιρινού κρέατος και ορισμένων χοιρινών προϊόντων από την ΕΕ, ενώ η αρμόδια ρωσική κτηνιατρική αρχή ελέγχου (Rosselkhoznadzor) προσανατολίζεται σε κατάθεση αντίστοιχης «ανταγωγής».
Η Ρωσία έκλεισε την αγορά της έναντι της ΕΕ – περικόπτοντας περίπου το 25% όλων των εξαγωγών της ΕΕ – στα τέλη Ιανουαρίου 2014. Βάσισε την απόφασή της σε τέσσερα μεμονωμένα περιστατικά αφρικανικής πανώλης των χοίρων (ΑΠΧ) που εντοπίστηκαν σε αγριόχοιρους στα λιθουανικά και πολωνικά σύνορα προς τη Λευκορωσία.

Αυτή η απαγόρευση επέφερε στον κτηνοτροφικό τομέα της ΕΕ σημαντικές απώλειες. Από τις διμερείς συζητήσεις με τη Μόσχα δεν έχει προκύψει, μέχρι στιγμής, κάποιο αποτέλεσμα. Δεδομένου ότι δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα κάποια λύση, η ΕΕ αποφάσισε να καταφύγει στις διαδικασίες επίλυσης διαφορών του ΠΟΕ, ζητώντας επίσημες διαβουλεύσεις με τη Ρωσία.

«Η γενική απαγόρευση των εισαγωγών ευρωπαϊκού χοιρινού εκ μέρους της Ρωσίας είναι σαφώς δυσανάλογη και αντίθετη με τους κανόνες του ΠΟΕ. Επρόκειτο για ήσσονος σημασίας περιστατικό λίγων μολυσμένων αγριόχοιρων στα σύνορα με τη Λευκορωσία, το οποίο περιορίστηκε άμεσα από τις αρμόδιες ευρωπαϊκές αρχές. Ύστερα από εβδομάδες συζητήσεων με τις αντίστοιχες ρωσικές υπηρεσίες για την εξεύρεση λύσης, διαπιστώνουμε ότι δεν υπάρχει απολύτως καμία πρόοδος. Η Ευρώπη θα υπερασπιστεί τους παραγωγούς χοιρινού και, στην περίπτωση αυτή, δεν έχει άλλη επιλογή από το να φέρει την υπόθεση στον ΠΟΕ», δήλωσε ο επίτροπος για θέματα εμπορίου της ΕΕ Karel De Gucht.

Ο επίτροπος για θέματα υγείας Tonio Borg δήλωσε: «Παρά τις εντατικές διαβουλεύσεις, οι αντίστοιχες ρωσικές υπηρεσίες εξακολουθούν να απορρίπτουν την πρότασή μας για περιφερειοποίηση, με βάση την οποία θα επιτρεπόταν η εισαγωγή χοιρινού, εκτός από την πληγείσα περιοχή. Η Επιτροπή έχει λάβει μια σειρά μέτρων ελέγχου, με σκοπό τον περιορισμό του ιού της ΑΠΧ, τα οποία είναι σύμφωνα με τις αρχές του ΠΟΕ. Ωστόσο, η Ρωσία εξακολουθεί να εφαρμόζει γενική απαγόρευση στις εισαγωγές χοιρινού από την ΕΕ. Αυτή η δυσανάλογη απαγόρευση έχει σημαντικό οικονομικό αντίκτυπο στν ευρωπαϊκή βιομηχανία χοιρινού και δεν μπορεί να μείνει αναπάντητη.»

Μετά την προσχώρησή της στον ΠΟΕ το 2012, η Ρωσία δεσμεύτηκε να εξασφαλίσει ότι τα μέτρα της για την προστασία της ζωής και της υγείας των ζώων θα βασίζονται σε επιστημονικά δεδομένα, δεν θα είναι περισσότερο από το αναγκαίο περιοριστικά και θα εφαρμόζονται χωρίς διακρίσεις στους διάφορους εταίρους της και τους εγχώριους παραγωγούς.

Ωστόσο, η Ρωσία επιτρέπει, για παράδειγμα, εισαγωγές από τη Λευκορωσία και, μέχρι πρόσφατα, από την Ουκρανία, παρά τα κοινοποιηθέντα περιστατικά ΑΠΧ σε αυτές τις χώρες. Επίσης, παρά τα πολυάριθμα κρούσματα της νόσου που σημειώθηκαν στην επικράτειά της, η Ρωσία δεν έκλεισε το σύνολο της αγοράς της για όλα τα εγχώρια προϊόντα. Επομένως, αρνούμενη τις εισαγωγές από περιφέρειες της ΕΕ που δεν έχουν πληγεί από τη νόσο, η Ρωσία φαίνεται να εφαρμόζει άλλα σταθμά, αντιμετωπίζοντας τα προϊόντα της ΕΕ διαφορετικά από τα προϊόντα άλλων εμπορικών εταίρων και από τα εγχώρια παραγόμενα.

Ζητώντας διαβούλευση, η ΕΕ κινεί επίσημη διαδικασία επίλυσης διαφορών του ΠΟΕ. Οι διαβουλεύσεις δίνουν στην ΕΕ και τη Ρωσία τη δυνατότητα συζήτησης του θέματος και εξεύρεσης ικανοποιητικής λύσης χωρίς προσφυγή σε δικαστήρια. Αν οι διαβουλεύσεις δεν έχουν ικανοποιητική κατάληξη εντός 60 ημερών, η ΕΕ μπορεί να ζητήσει από τον ΠΟΕ τη σύσταση επιτροπής που θα αποφασίσει για τη νομιμότητα των μέτρων της Ρωσίας.

Με «ανταγωγή» θα απαντήσει η Ρωσία

Από την πλευρά της η ρωσική κτηνιατρική αρχή ελέγχου (Rosselkhoznadzor) προσανατολίζεται στην κατάθεση «ανταγωγής» στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) κατά της Ε.Ε, σχετικά με την απαγόρευση των εισαγωγών χοιρινού κρέατος από την Ευρώπη.

Όπως δήλωσε ο Αλεξέι Αλεξεγιένκο, υψηλόβαθμο στέλεχος της στέλεχος της Rosselkhoznadzor, «μελετάμε τις διαδικαστικές πτυχές και λεπτομέρειες για να ετοιμάσουμε το δικό μας αίτημα» προσθέτοντας πως η προσφυγή θα γίνει εκ μέρους της Ρωσικής Ομοσπονδίας και όχι της Τελωνειακής Ένωσης (Ρωσία – Λευκορωσία - Καζακστάν). «Η προσφυγή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στρέφεται εναντίον μας ως μέλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, καταδεικνύοντας πως δεν είναι διατεθειμένη να αναγνωρίσει de facto την ύπαρξη της Τελωνειακής Ένωσης και να συζητήσει την διευθέτηση της διαφοράς».

Σύμφωνα με τον Αλεξεγιένκο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν έκανε καμία προσπάθεια να επιλύσει τη διαφορά με την Τελωνειακή Ένωση, παρά το γεγονός ότι η Ρωσία έλαβε την απόφαση για εμπάργκο από κοινού με τη Λευκορωσία και το Καζακστάν.

Οι χώρες της Ε.Ε, λέει ο Αλεξεγιένκο, παρέλειψαν να εκδώσουν τις δικές τους εγγυήσεις ασφαλείας για τα προϊόντα τους στην Τελωνειακή Ένωση, λόγω της «υπερκάλυψής» τους από την Κομισιόν. «Σήμερα έχουμε ήδη κρούσεις με πιστοποιητικά ασφαλείας από τις κτηνιατρικές υπηρεσίες της Δανίας, της Γαλλίας, της Ολλανδίας, της Ιταλίας και του Βελγίου, αλλά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τους απαγορεύει να υπογράψουν συμφωνίες μαζί μας», συνεχίζει, προσθέτοντας πως με αυτό τον τρόπο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το μόνο που κάνει είναι να εμποδίζει την παραγωγή και το εμπόριο των κτηνοτρόφων αυτών των χωρών.

Το ιστορικό

Γεγονότα και αριθμητικά στοιχεία για το εμπόριο

Το 2013 η αξία των εξαγωγών χοιρινού της ΕΕ στη Ρωσία ανήλθε σε 1,4 δισεκατομμύρια ευρώ, που αντιστοιχούσαν περίπου στο 25% του συνόλου των εξαγωγών της ΕΕ.

Η απαγόρευση έχει έντονο αντίκτυπο στη βιομηχανία χοιρινού της ΕΕ, με μείωση της τιμής και υπερπροσφορά χοιρινού στην αγορά της ΕΕ.

Η Ρωσία είναι ο τρίτος σε μέγεθος εμπορικός εταίρος της ΕΕ και η ΕΕ η μεγαλύτερη εξαγωγική αγορά για τη Ρωσία.

Το 2013 η ΕΕ εξήγαγε στη Ρωσία αγαθά αξίας 123 δισεκατομμυρίων ευρώ και εισήγαγε από αυτήν αγαθά αξίας 232 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Ενώ οι εξαγωγές της Ρωσίας στην ΕΕ είναι κυρίως πρώτες ύλες (80%), οι εξαγωγές της ΕΕ στη Ρωσία είναι κυρίως οχήματα, φάρμακα, μηχανήματα και μεταφορικός εξοπλισμός, καθώς επίσης και αγροτικά προϊόντα.

Αφρικανική πανώλη των χοίρων

Ο ιός της αφρικανικής πανώλης των χοίρων προκαλεί θανατηφόρο, μολυσματική νόσο των χοίρων, η οποία είναι ακίνδυνη για τον άνθρωπο ή άλλα ζώα.

Το στέλεχος του ιού που εντοπίστηκε σε αυτούς τους τέσσερις αγριόχοιρους ταιριάζει με το στέλεχος του ιού που επικρατεί στη Ρωσία.

Η ρωσική απαγόρευση των εισαγωγών, η οποία καλύπτει μη πληγείσες περιοχές της ΕΕ, βρίσκεται σε έντονη αντίθεση με τη ρωσική εγχώρια κατάσταση.

Από το 2007 και μετά, η Ρωσία κοινοποίησε περίπου 600 περιστατικά αφρικανικής πανώλης των χοίρων σε αγριόχοιρους και σχεδόν 400 κρούσματα σε εγχώριες εκμεταλλεύσεις. Βάσει αυτών των στοιχείων, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η νόσος εξαπλώθηκε από τη Ρωσία στη Λευκορωσία και από τη Λευκορωσία στην ΕΕ.

Η ΕΕ καλεί τη Ρωσία να αυξήσει άμεσα τις εγχώριες προσπάθειες για την εκρίζωση και την καταπολέμηση της ΑΠΧ και να άρει την αδικαιολόγητη εμπορική απαγόρευση έναντι περιοχών της ΕΕ που δεν έχουν πληγεί από τη νόσο.