Η γενετική επιλογή κατά τις τελευταίες δεκαετίες έχει οδηγήσει
σε χοίρους με καλύτερο δείκτη μετατρεψιμότητας της τροφής
και πιο άπαχα σφάγια, αλλά έχει επίσης οδηγήσει σε χοίρους
με μειωμένη ικανότητα πρόσληψης τροφής. Αυτό σημαίνει ότι
η αύξηση της όρεξης που δείχνουν τα ζώα αποτελεί πρόκληση
και πρέπει να αυξηθεί σε ορισμένα στάδια του παραγωγικού κύ-
κλου, όπως το στάδιο ανάπτυξης - πάχυνσης. Υπάρχουν πολλοί
παράγοντες που επηρεάζουν την εθελούσια πρόσληψη τροφής,
ή την όρεξη (πίνακας 1) και μετατρέπουν την πρόβλεψη για το
ποιο θα είναι το επίπεδο κατανάλωσης σε ένα πολύπλοκο και
δύσκολο έργο. Επίσης, θα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι οι
παράγοντες αυτοί είναι αλληλένδετοι, επηρεάζουν ο ένας τον
άλλο, ένα συχνό γεγονός για την πλειοψηφία των εμπορικών
εκμεταλλεύσεων. Σε κάθε περίπτωση, η γνώση της κατανάλω-
σης τροφής αποτελεί σημαντικό στοιχείο για το σχεδιασμό ενός
βέλτιστου προγράμματος διαχείρισης και διατροφικής στρατη-
γικής.
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
Θερμοκρασία περιβάλλοντος
Θερμοκρασία περιβάλλοντος μεγαλύτερη από εκείνη της θερ-
μοκρασιακά ουδέτερης ασκεί αρνητική επίδραση στην όρεξη
και μάλιστα με μη-γραμμική σχέση. Το επίπεδο της μείωσης της
κατανάλωσης τροφής μπορεί να είναι περισσότερο ή λιγότερο
έντονο και επηρεάζεται από άλλους παράγοντες, όπως η ώρα
της ημέρας ή μορφή του σιτηρεσίου, που τελικά θα καθορίσουν
την συμπεριφορά πρόσληψης τροφής. Αυτή η επίδραση είναι
πιο έντονη καθώς το βάρος των χοίρων αυξάνεται. Συνολικά, η
κατανάλωση τροφής μειώνεται 1g για κάθε βαθμό που η θερ-
μοκρασία υπερβαίνει το επίπεδο άνεσης και για κάθε χιλιόγραμ-
μο ζώντος βάρους.
Ωστόσο, οι χοίροι έχουν μεγάλη ικανότητα προσαρμογής στις
αυξημένες θερμοκρασίες, με την έννοια ότι μετά από μια αρχική
περίοδο θερμικής καταπόνησης, είναι ικανοί να προσαρμόζο-
νται και αυξάνουν την πρόσληψη τροφής, η οποία όμως δεν
επανέρχεται στα επίπεδα εκείνης που καταγράφεται στην θερ-
μο-ουδέτερη ζώνη.
Από την άλλη πλευρά, όταν οι χοίροι διαβιώνουν σε χαμηλότε-
ρες θερμοκρασίες (του επιπέδου άνεσης), σημειώνεται αύξηση
στην πρόσληψη τροφής αλλά ταυτόχρονα και αύξηση της με-
τατρεψιμότητας αυτής.
Υγρασία
Η υψηλή σχετική υγρασία έχει μια πολύ πιο αρνητική επίδραση
στην κατανάλωση τροφής και στην μετατρεψιμότητα σε υψηλές
θερμοκρασίες από ό, τι σε χαμηλές, λόγω των δυσκολιών που
προκαλεί στη θερμορύθμιση των ζώων.
Ταχύτητα αέρα
Χαμηλό επίπεδο εξαερισμού οδηγεί σε συσσώρευση τοξικών
αερίων (διοξειδίου του άνθρακα-CO2, υδρόθειου - SH4, μεθα-
νίου - CH4 και αμμωνίας - ΝΗ3) και σκόνης, μειώνοντας την
πρόσληψη τροφής. Από την άλλη μεριά, τα υψηλά επίπεδα εξα-
ερισμού αυξάνουν την κατανάλωση τροφής σε συνθήκες θερ-
μικής καταπόνησης.
ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
Πυκνότητα στέγασης
Όταν ο χοίρος αντιμετωπίζει θερμοκρασίες που είναι υψηλότε-
ρες από αυτές της θερμοκρασιακά ουδέτερης ζώνης, μια αύξη-
ση στην διαθέσιμη επιφάνεια ανά ζώο προκαλεί αύξηση της κα-
τανάλωσης τροφής και βελτίωση της μετατρεψιμότητας. Αυτό
οφείλεται στο γεγονός ότι όσο η πυκνότητα του πληθυσμού
μειώνεται, η ταχύτητα πρόσληψης τροφής αυξάνεται.
Ταΐστρες
Καθώς ο αριθμός των ταϊστρών (θέσεων) αυξάνει, αυξάνεται
και η πρόσληψη τροφής των χοίρων που στεγάζονται σε με-
γάλες ομάδες. Ως εκ τούτου, η μείωση του διαθέσιμου χώρου
(μήκους) σε γραμμικές ταΐστρες τύπου σκάφης ανά χοίρο μει-
ώνει την κατανάλωση, αν και δεν υπάρχει αξιοσημείωτη αλ-
ληλεπίδραση μεταξύ του χώρου της σκάφης και του μεγέθους
της ομάδας. Τα προβλήματα αυτά είναι λιγότερο έντονα όπου η
παράθεση της τροφής είναι συνεχής.ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
Μέγεθος ομάδας
Το μέγεθος της ομάδας δεν έχει μια σταθερή επίπτωση μια και
υπάρχουν αντιφατικά αποτελέσματα μεταξύ ερευνητών> φαίνε-
ται όμως ότι μπορεί να μεταβάλλει τη συμπεριφορά πρόσληψης
της τροφής και κατά συνέπεια να επηρεάσει την κατανάλωση.
Επίσης, σημειώνεται ότι η μετατρεψιμότητα της τροφής επιδει-
νώνεται καθώς αυξάνεται το μέγεθος της ομάδας.
Ανάμιξη ζώων ή ομάδων
Η ομαδοποίηση των χοίρων μειώνει την κατανάλωση και επιδει-
νώνει τη μετατρεψιμότητα της τροφής, αν και αυτή η αρνητική
επίδραση ελαχιστοποιείται όσο περνά ο χρόνος, μια και η ομα-
δοποίηση αποτελεί έναν παροδικό παράγοντα καταπόνησης.
ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
Υγεία
Σε ζώα που υποφέρουν από κάποιο μολυσματικό παράγοντα
και έχουν εξαιρετικά ενεργό ανοσοποιητικό σύστημα, βρέθηκε
ότι αναστέλλεται η έκκριση αναβολικών ορμονών και παρουσι-
άζεται μείωση της κατανάλωσης τροφής και αύξηση της μετα-
τρεψιμότητας.
Ηλικία και σωματικό βάρος
Η καμπύλη ανάπτυξης δεν επηρεάζει μόνο τις διατροφικές ανά-
γκες, αλλά επίσης, tην ικανότητα του ζώου να καταναλώσει,
αφομοιώσει και μεταβολίσει τα θρεπτικά συστατικά. Καθώς με-
γαλώνει ο χοίρος, αυξάνεται η κατανάλωση τροφής και η μετα-
τρεψιμότητα χειροτερεύει.
Γενότυπος
Όταν η γενετική επιλογή γίνεται δίνοντας έμφαση στην από-
κτηση άπαχου σφάγιου και στη βελτίωση της μετατρεψιμότητας
της τροφής, η κατανάλωση μειώνεται. Στην πράξη, οι βελτιωμέ-
νοι αυτοί χοίροι, έχουν λιγότερη όρεξη συνέπεια της επιλογής
για μείωση του λίπους στο σφάγιο. Αυτό οφείλεται, εν μέρει,
σε μείωση της χωρητικότητας του πεπτικού σωλήνα και στη δι-
ακύμανση των επιπέδων των ορμονών που σχετίζονται με τον
κορεσμό. Όπως η χολοκυστοκινίνη.
Φύλλο
Τα θηλυκά παρουσιάζουν καλύτερο επίπεδο κατανάλωσης από
τα αρσενικά. Τα ευνουχισμένα αρσενικά καταναλώνουν 13%
λιγότερη ποσότητα από ό, τι τα αρσενικά όταν τρέφονται κατά
βούληση. Η κατάσταση αυτή προκαλεί μειωμένη μετατρεψιμό-
τητα, η οποία επιδεινώνεται όσο βαρύτερο είναι το ζώο.
ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
Όγκος τροφής
Ο όγκος της τροφής (σιτηρεσίου), ουσιαστικά η ενεργειακή πυ-
κνότητα αυτού, μπορεί να ασκήσει κάποια επίδραση στις αποδό-
σεις των ζώων, μέσα από τους περιορισμούς στην όρεξη, ιδίως
όταν το ενεργειακό περιεχόμενο είναι χαμηλό. Χαρακτηριστικά
όπως το ιξώδες ή η ικανότητα συγκράτησης νερού των πρώτων
υλών θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για να προβλεφθεί η κα-
τανάλωση του σιτηρεσίου.
Πυκνότητα θρεπτικών στοιχείων
Μόνο όταν τα θρεπτικά συστατικά του σιτηρεσίου συμπίπτουν
με τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται το συγκεκριμένο ζώο,
τότε η όρεξη ισορροπεί με την καταναλισκόμενη ποσότητα τρο-
φής με γνώμονα την κάλυψη των αναγκών. Όταν η διαθεσιμό-
τητα της ενέργειας στη τροφή μειώνεται, οι χοίροι προσπαθούν
να αντισταθμίσουν την έλλειψη αυτή με την κατανάλωση περισ-
σότερης τροφής. Αυτό όμως, είναι δυνατό μέχρι ενός ορισμέ-
νου σημείου, καθόσον η πρόσληψή τροφής περιορίζεται από τη
φυσική (ποσοτική) δυνατότητα κατανάλωσης τροφής, ή μάλλον,
από την αρνητική ανάδραση των υπόλοιπων θρεπτικών συστα-
τικών που καταναλώνονται σε περίσσεια.
Ομοίως, χοίροι που καταναλώνουν σιτηρέσια με χαμηλή περιε-
κτικότητα σε πρωτεΐνη ή με ανεπάρκεια σε ορισμένα αμινοξέα,
αυξάνουν την πρόσληψη τροφής προκειμένου να ικανοποιή-
σουν τις ανάγκες τους σε απαραίτητα αμινοξέα, αν και αυτό
δεν είναι πάντα ο κανόνας. Όταν η ανισορροπία οφείλεται στην
περίσσεια θρεπτικών ουσιών, μπορεί να μειωθεί η κατανάλωση,
όπως συνήθως συμβαίνει σε περίσσεια ανοργάνων στοιχείων.
Μολυσματικές ουσίες
Η παρουσία μυκοτοξινών προκαλεί μείωση της κατανάλωσης
τροφής.
Προσθετικά
Οργανικά οξέα βραχείας αλυσίδας προκαλούν αύξηση στην
πρόσληψη τροφής και βελτιώνουν τον δείκτη μετατρεψιμότη-
τας. Η αύξηση στην πρόσληψη ευνοείται από τη διέγερση της
γεύσης και την αύξηση της παραγωγής σιέλου. Τα ίδια αποτελέ-
σματα καταγράφονται και από τη χρήση αιθέριων ελαίων, όπως
αυτό της ρίγανης.
Κατεργασία τροφής
Η κοκκοποίηση (granulation) μειώνει την κατανάλωση τροφής
αλλά αυξάνει τη μετατρεψιμότητα αυτής. Η υγρή διατροφή αυ-
ξάνει την κατανάλωση τροφής σε σχέση με το ίδιο σιτηρέσιο
που παρέχεται σε ξηρά μορφή, τόσο όταν είναι σε μορφή κόκ-
κων όσο και αλεύρου.
Οργανοληπτικά χαρακτηριστικά
Χοίροι προτιμούν γλυκές τροφές, δημητριακά σε νιφάδες,
έλαια, φρέσκο γάλα ή σε σκόνη, ενώ εκείνα που προκαλούν
μείωση της όρεξης τους είναι το μη ωμό κρέας με οστά, κάποια
είδη ψαριών, οι σπόροι σταφυλιών, ελαιοκράμβης ή βαμβακιού.
Η χρήση αρωματικών ουσιών μπορεί να καλύψει δυσάρεστες
οσμές συστατικών και ως εκ τούτου ευνοεί την κατανάλωση
τροφής.
Διαθεσιμότητα νερού
Σε συνθήκες θερμικής καταπόνησης, η πρόσληψη νερού συμ-
βάλλει στη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων από τις υψηλές
θερμοκρασίες και αυξάνει την εθελούσια κατανάλωση τροφής.