Ξεκινά σήμερα η αντίστροφη μέτρηση για τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος, καθώς το απόγευμα θα αποσταλεί η τελική πρόταση της κυβέρνησης προς τους εκπροσώπους των θεσμών, όπου, μεταξύ άλλων προβλέπονται κλιμακωτές αυξήσεις στις εισφορές των αγροτών έως το 2019.
Από τις 11 το πρωί ο υπουργός Εργασίας Γιώργος Κατρούγκαλος θα έχει στη Βουλή διαδοχικές συναντήσεις με τους αρχηγούς των πολιτικών κομμάτων, τους οποίους θα ενημερώσει για το περιεχόμενο της ελληνικής πρότασης για τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος.

Ο κύκλος των επαφών του κ. Κατρούγκαλου θα ολοκληρωθεί στις 6 το απόγευμα όταν θα επισκεφθεί τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλο, για να του παρουσιάσει τους βασικούς άξονες του σχεδίου για το ασφαλιστικό, εν όψει της τελικής κρίσιμης διαπραγμάτευσης με τους εκπροσώπους των πιστωτών, η οποία εκτιμάται ότι θα ξεκινήσει την ερχόμενη Δευτέρα 11 Ιανουαρίου.

Τη δημοσιονομική και κοινωνική κρισιμότητα της οριστικής επίλυσης του ασφαλιστικού επεσήμανε με δηλώσεις του ο γ.γ. του υπουργείου Εργασίας Βασίλης Νεφελούδης, ο οποίος μιλώντας την Κυριακή στον τηλεοπτικό σταθμό Μega τόνισε ότι «αν δεν λύσουμε το ασφαλιστικό δεν θα μπορούμε σε ένα χρόνο να δώσουμε συντάξεις».

Ο κ. Νεφελούδης επανέλαβε για μία ακόμη φορά τον βασικό στόχο της κυβέρνησης που είναι να μην υπάρξουν ξανά νέες μειώσεις στις κύριες συντάξεις, αλλά άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο φόρου στις τραπεζικές συναλλαγές, εξηγώντας ότι δεν καθορίζει τη βιωσιμότητα ως προς τις κύριες συντάξεις, αλλά αφορά τη διαδικασία σταθεροποίησης του συστήματος εις το διηνεκές.

Οι προτάσεις της κυβέρνησης

Ήδη, η διαπραγμάτευση για το ασφαλιστικό έχει υπερβεί κατά πολύ τον αρχικό σχεδιασμό της κυβέρνησης και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του υπουργείου Εργασίας το σχετικό νομοσχέδιο θα κατατεθεί στη Βουλή την τελευταία εβδομάδα του Ιανουαρίου, ώστε να ψηφιστεί στις αρχές του επόμενου μήνα.

Σύμφωνα με την τελική επεξεργασία του σχεδίου πρότασης για την ασφαλιστική μεταρρύθμιση που θα αποσταλεί στους εκπροσώπους των θεσμών, οι βασικοί άξονες γύρω από τους οποίους θα υπάρξει σκληρή διαπραγμάτευση προβλέπουν τα εξής:

-Νέο τρόπο υπολογισμού για την κύρια σύνταξη με βάση το σύνολο του ασφαλιστικού βίου και με «κλιμακωτά ποσοστά αναπλήρωσης».

-«Προσωπικό ποσοστό αναπλήρωσης» για να μη μειωθούν οι ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις. Το ποσοστό αυτό θα καλύπτει τη διαφορά μεταξύ της σύνταξης όπως θα υπολογιστεί εκ νέου και αυτής που εισπράττει σήμερα ο συνταξιούχος.

Για παράδειγμα συνταξιούχος παίρνει σήμερα σύνταξη 1.400 ευρώ και με τον νέο τρόπο το ποσό κανονικά θα έπρεπε να είναι 1.360. Η προσωπική διαφορά στην περίπτωση αυτή θα είναι 40 ευρώ, προκειμένου να συνεχίσει να εισπράττει 1.400 ευρώ.

Στο νομοσχέδιο θα υπάρξει ρητή κατοχύρωση ότι δεν μειώνονται οι κύριες συντάξεις.

-Εθνική σύνταξη χωρίς εισοδηματικά κριτήρια για όσους έχουν τουλάχιστον 15 έτη ασφάλισης. Στόχος είναι να υπάρξει ένα πλέγμα προστασίας ακόμα και για μακροχρόνια ανέργους, που δεν μπορούν να συμπληρώσουν μεγάλο αριθμό ημερών ασφάλισης.
Η εθνική σύνταξη θα ξεκινήσει από τα 384 ευρώ και θα καταβάλλεται με 15ετία στα 67 ή εναλλακτικά στα 62 με 40 συνολικά έτη δουλειάς. Είναι περίπου στο 60% του μέσου εισοδήματος και θα χρηματοδοτείται από τον κρατικό προϋπολογισμό (όχι από τις εισφορές).

Στο νομοσχέδιο προβλέπεται χαρακτηριστικά πως «θα αναπροσαρμόζεται κατ' έτος με υπουργική απόφαση». Θα είναι συνδεδεμένη με την ανάπτυξη, με αποτέλεσμα όσο αυξάνεται το ΑΕΠ τόσο να ακολουθεί ανοδική πορεία και το καταβαλλόμενο ποσό.

-Τελικό ποσό σύνταξης μετά το άθροισμα της εθνικής και της κύριας σύνταξης. Η κύρια σύνταξη εξαρτάται από τις εισφορές που έχουν καταβληθεί στο σύνολο του εργασιακού βίου, τα χρόνια δουλειάς και το ποσοστό αναπλήρωσης. Να σημειωθεί πως το θέμα αναπλήρωσης έχει βρεθεί στο επίκεντρο της συζήτησης με το κουαρτέτο, με το βασικό σενάριο της ελληνικής πλευράς -σύμφωνα με πληροφορίες- να προβλέπει ποσοστά περίπου 60% με 65% (για 40 έτη ασφάλισης). Στο νομοσχέδιο θα προβλέπεται πως «το κράτος εγγυάται το σύνολο των καταβαλλόμενων συντάξεων και όχι μόνο της εθνικής σύνταξης».

-Επιβολή ενός αυστηρότερου πλαφόν για πολύ υψηλά ποσά συντάξεων για συμβολικούς κυρίως λόγους. Σε περίπτωση που περάσει μια τέτοια ρύθμιση θα επηρεαστούν όσοι παίρνουν πάνω από 2.500 ευρώ από τα ταμεία. Σημειώνεται πως λιγότερα από 12.000 άτομα εξακολουθούν να έχουν άθροισμα συντάξεων πάνω από 2.500 ευρώ τον μήνα.

-Αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών κατά μιάμιση ποσοστιαία μονάδα. Με βάση την πρόταση η αύξηση θα είναι 1% για τους εργοδότες και 0,5% για τους εργαζόμενους, ώστε να μη χρειαστεί μείωση συντάξεων. Η ελληνική πλευρά εκτιμά πως το μέτρο αυτό δίνει τα χρήματα που απαιτούνται για να κλείσει το κενό του συστήματος.

Σε περίπτωση που τελικά συμφωνηθεί με τους δανειστές μικρότερη αύξηση, τότε το πιθανότερο σενάριο είναι η αναπροσαρμογή να είναι 0,5% για τους εργοδότες και 0,5% για τους εργαζόμενους. Σε αυτή την περίπτωση θα έρθει ξανά στο προσκήνιο το θέμα των επικουρικών συντάξεων, με την κυβέρνηση να έχει ως κόκκινη γραμμή να μην επηρεαστούν καθόλου ποσά κάτω των 170 ευρώ.

-Νέο τρόπο υπολογισμού των εισφορών. Οι εισφορές θα καθορίζονται ως ποσοστό επί του μισθού (ίδιο για δημόσιο και ιδιωτικό τομέα) ή του εισοδήματος (για αγρότες και ελεύθερους επαγγελματίες).

-«Μοντέλο» ΙΚΑ για όλους του μισθωτούς από την επόμενη χρονιά. Υπολογίζεται πως αυτό αφορά δύο εκατομμύρια εργαζόμενους στον δημόσιο, στον ευρύτερο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα. Για όσες κατηγορίες μισθωτών υπάρχουν παρεκκλίσεις από τους κανόνες του ΙΚΑ, θα υπάρξει μεταβατική περίοδος μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2018.

-Σε ΟΑΕΕ και ΕΤΑΑ η εισφορά ελευθέρων επαγγελματιών και ανεξάρτητα απασχολούμενων θα υπολογίζεται επί του ποσοστού του πραγματικού εισοδήματος. Οι αλλαγές και σε αυτή την περίπτωση θα ξεκινήσουν από το 2017.

Να σημειωθεί πως σήμερα είναι υποχρεωτική η άνοδος ασφαλιστικής κατηγορίας, με αποτέλεσμα όσο περνάνε τα χρόνια να καταβάλλονται υψηλότερα ποσά.

Είναι χαρακτηριστικό πως περισσότεροι από τους μισούς ελεύθερους επαγγελματίες δεν καταφέρνουν να πληρώσουν τις εισφορές τους για πάνω από ένα εξάμηνο. Με το νέο σύστημα συνδέεται το ύψος των ασφαλιστικών εισφορών με το πραγματικό φορολογητέο εισόδημα.

-Νέο τρόπο υπολογισμού των εισφορών για 650.000 αγρότες με μεγαλύτερη ωστόσο μεταβατική περίοδο. Συγκεκριμένα οι αλλαγές στις εισφορές -που επίσης θα συνδυαστούν με το πραγματικό εισόδημα- θα ολοκληρωθούν στο τέλος του 2019. Ουσιαστικά θα υπάρχει εξίσωση των εισφορών των αγροτών με τους υπόλοιπους ασφαλισμένους.

-Ενιαίο Ταμείο ασφάλισης για όλους. Τα Ταμεία κύριας σύνταξης συγχωνεύονται σε έναν φορέα που θα έχει ενιαίους κανόνες υπολογισμού των εισφορών και της παροχής σύνταξης. Ενδεικτικό του αλαλούμ που επικρατεί στο ασφαλιστικό σύστημα είναι πως το ΙΚΑ με μια σειρά διατάξεων επέτρεπε να δίνονται συντάξεις με 930 διαφορετικούς τρόπους.

Με το νέο σύστημα αποκλίσεις από τους ενιαίους κανόνες θα υπάρξουν μόνο εκεί όπου ειδικές περιπτώσεις τις επιβάλλουν (όπως για παράδειγμα στους αγρότες). Να σημειωθεί πως ΟΓΑ και ΝΑΤ παραμένουν αυτοτελή νομικά πρόσωπα.

Προτεραιότητα στον νέο φορέα θα δοθεί στην καλύτερη αξιοποίηση της περιουσίας (με την ίδρυση ειδικών εταιρειών διαχείρισης κινητής και ακίνητης περιουσίας), στην καταπολέμηση της εισφοροδιαφυγής (με ενίσχυση των ηλεκτρικών μηχανισμών) και στην αξιοποίηση νέων πόρων. Στόχος είναι να υπάρχει αξιοποίηση τμήματος των εσόδων από τις αποκρατικοποιήσεις (Ταμείο Αξιοποίησης Δημόσιας Περιουσίας).

-Ρητή αναφορά στο τελικό κείμενο πως το νέο Ασφαλιστικό είναι αναδιανεμητικό και όχι κεφαλαιοποιητικό.

Να σημειωθεί πως για το 2016 προβλέπεται μείωση των δαπανών για συντάξεις κατά 1% του ΑΕΠ, δηλαδή κατά 1,8 δισεκατομμύρια. Η κυβέρνηση υπολογίζει στη δημοσιονομική προσαρμογή και την εξοικονόμηση που έγινε με τον περιορισμό των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων, την αύξηση της εισφοράς υπέρ κλάδου υγείας, την αναπροσαρμογή με εισοδηματικά κριτήρια του ΕΚΑΣ κ.ά